MPaR'12 - artykuł nr 12
Metody Prognozowania Dynamicznych Rankingów Priorytetów Technologicznych
Andrzej M. J. Skulimowski
Streszczenie:
W artykule przedstawimy model, sformułowanie problemu oraz podstawy teoretyczne rozwiązywania pewnej klasy wielokryterialnych problemów decyzyjnych, pojawiających się podczas wyznaczania rankingów kluczowych technologii lub celów strategicznych. Rankingi takie są konstruowane w procesach planowania strategicznego przy pomocy metod charakterystycznych dla foresightu technologicznego, a następnie stosowane jako główny element modelu preferencji w procedurach alokacji środków na inwestycje lub badania technologiczne. Istniejące modele priorytetów technologicznych opierają się na założeniu stałości rankingu w okresie prognozowania, co niezgodne jest z naczelną ideą foresightu, jaką jest budowa modelu antycypacyjnego badanego obiektu (technologii, sektora gospodarki, przedsiębiorstwa itp.). Założenie statyczności rankingu prowadzić może także do błędnych wniosków dotyczących jego finansowych implikacji. W Sekcji 3 przedstawimy oparty na metodach programowania dynamicznego sposób praktycznej konstrukcji dynamicznych rankingów priorytetów uwzględniających scenariusze foresightowe. Wskażemy też, jakie działania należy podjąć w przypadku, gdy priorytety ulegają zmianie w konsekwencji przyszłych zdarzeń, takich jak osiągnięcie niektórych z założonych celów planowania, czy też zmiana zewnętrznych warunków ekonomicznych. W algorytmach dynamicznych rankingów przedstawionych w Sekcjach 4 i 5 wpływ na zmienność rankingu zdarzeń tworzących przyszłe scenariusze ekonomiczne i technologiczne oraz wpływy zewnętrznych czynników sprawczych są elementami jednolitego modelu kauzalnego. Stosując dla każdego horyzontu prognozowania statyczną metodę rankingową opartą na zbiorach odniesienia w przestrzeni wartości kryteriów oraz uwzględniając rekurencyjną zależność rankingów w kolejnych krokach prognozy, uzyskujemy ranking będący funkcją czasu. W końcowej części artykułu przedstawimy zastosowania opisanej metodologii do konstrukcji metody przydziału środków na projekty technologiczne, odpornej - przy spełnieniu określonych założeń - na zmianę warunków zewnętrznych i spowodowane tym zmiany hierarchii priorytetów.
Słowa kluczowe:
Wielokryterialna analiza decyzji, alokacja zasobów, programowanie dynamiczne, rankingi, foresight technologiczny.
Nota bibliograficzna:
Andrzej M. J. Skulimowski. (2012). Metody Prognozowania Dynamicznych Rankingów Priorytetów Technologicznych. W: Tadeusz Trzaskalik (red.), Modelowanie Preferencji a Ryzyko '12. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, s. 193-212
